[ถอดความจากเพจ ISOTUTOR]
ISO Tutor ในตอนที่ 6 จะเสนอ ข้อกำหนด ISO9001:2015 ข้อกำหนด 6.1 การดำเนินการจัดการความเสี่ยงและโอกาส
ในตอนนี้เราจะเสนอการอธิบายข้อกำหนด ISO9001:2015 ในข้อที่ 6 ในเรื่องของการวางแผน ซึ่งก็เริ่มด้วย
ข้อกำหนดที่ 6.1 การดำเนินการจัดการกับความเสี่ยงและโอกาส ซึ่งในข้อกำหนดนี้ถือเป็นเรื่องใหม่ที่มีเข้ามาใน ISO9001 เวอร์ชั่น 2015 ซึ่งก่อนหน้านั้น ไม่ได้พูดถึงคำนี้โดยตรง อาจจะไปแฝงอยู่ในคำอื่น เช่น การป้องกัน และในเวอร์ชั่นนี้เนี่ยเขาได้เพิ่มข้อกำหนดเกี่ยวกับการจัดการความเสี่ยงและโอกาสเข้ามา
พูดถึงคำว่าการจัดการความเสี่ยงและโอกาส เป็นการมองในเชิงเชิงลบและเชิงบวก นั่นก็คือว่า เราจะต้องมีการพิจารณาว่าเรามีความเสี่ยง นั่นก็คือ ในเชิงลบอะไร เชิงบวกอะไร ความเสี่ยงคืออะไร ความเสี่ยง ก็คือความไม่แน่นอน ที่เกิดขึ้น แล้วมามีผลกระทบกับสิ่งที่เราทำ มีผลกระทบต่อวัตถุประสงค์ที่ต้องการ รวมถึงอาจจะก่อให้เกิดความสูญเสียและก็ไม่สามารถที่ จะเป็นไปตามวัตถุประสงค์หรือทำให้ลูกค้าเกิดความพึงพอใจอย่างนี้เป็นต้นซึ่งตรงนี้นะฮะ ถามว่าจะต้อง มีการพิจารณาความเสี่ยงและโอกาสสำหรับอะไรบ้าง
ในข้อกำหนดที่ 6.1.1 เขาบอกว่า ในการวางแผนในการทำระบบคุณภาพ จะต้องมีการพิจารณาอะไรบ้างล่ะ 4.1 นั่นก็คือ ประเด็นต่างๆ ทั้งภายในและภายนอก ซึ่งในข้อกำหนดที่ 4.1 เราได้พูดไปแล้วนะครับ ว่าจะมีการกำหนดประเด็น หรือ ปัจจัยภายใน ภายนอก ซึ่งตรงนี้เราอาจจะใช้หลักการอะไรก็ได้ อย่างที่ผมได้นำเสนอไปว่า เราอาจจะมีการใช้ SWOT ในการมากำหนด ประเด็นภายใน และภายนอก
4.1 หรือ SWOT หรือประเด็นภายในภายนอกที่อาจจะต้องเอาไปพิจารณาความเสี่ยงและโอกาส มีอะไรอีก 4.2 เป็นข้อกำหนดต่างๆ นั่นก็คือ จากการพิจารณา ความต้องการ ความคาดหวังของ Interested Parties หรือผู้สนใจนะครับ เพราะฉะนั้น จากประเด็น ภายใน ภายนอก ที่กำหนดใน 4.1 ความต้องการและความคาดหวังของผู้สนใจ ที่กำหนดไว้ เราจะนำมากำหนดความเสี่ยงและโอกาสที่จำเป็นจะต้องได้รับการจัดการความเสี่ยงก็คือจะมองในเชิงลบ อย่างเช่นสมมติว่า เราพิจารณา 4.1 ก็คือ ปัจจัย ภายใน ภายนอก ต้องพิจารณาว่า ปัจจัยภายใน ภายนอก มันมีความเสี่ยงอะไร มองในเชิงลบ
ซึ่งตรงนี้เนี่ย สมมุติถ้าเราใช้ตัว SWOT นะครับ จุดอ่อนและอุปสรรค ตรงนี้เราก็จะนำมาพิจารณาว่า มีความเสี่ยงอะไร ส่วนจุดแข็ง และโอกาส เราก็จะนำมาพิจารณาว่า เป็นโอกาสอะไร สำหรับที่เราจะปรับปรุง ซึ่งการกำหนดความเสี่ยงและโอกาสนี้ เพื่อประกันได้ว่า ระบบบริหารคุณภาพ จะสามารถได้ผลลัพธ์ตามที่ต้องการ แล้วก็ผลกระทบที่ป้องกัน เราจะเพิ่มพูน ซึ่งตรงนี้หมายถึง โอกาสสิ่งไหน ที่เป็นสิ่งดี เป็นโอกาสดีและเป็นจุดแข็ง เราก็อาจจะมี การจัดทำหรือกำหนดแผนเพื่อจะปรับปรุงเสริมจุดแข็งให้มันแข็งแกร่งยิ่งขึ้นนะครับ
ส่วนผลกระทบที่ ไม่ต้องการหรือว่าจุดอ่อน เราก็จะมีการ เรียกไป กำจัด หรือป้องกัน หรือ ควบคุมผลกระทบที่ไม่ต้องการ แล้วก็รวมถึง การปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง ที่เราจะต้องให้มีบรรลุ เพราะฉะนั้นตรงสิ่งนี้หลังจากที่เราได้การกำหนด ปัจจัยภายใน ภายนอก ตามข้อกำหนดที่ 4.1 และนำมากำหนดความเสี่ยงและโอกาส เราได้กำหนดในเรื่องของความต้องการและความคาดหวังของผู้สนใจ ในข้อกำหนดที่ 4.2 และก็นำมาพิจารณากำหนด ความเสี่ยงและโอกาส นั่นก็คือ อาจจะต้องมีการ กำหนดเกณฑ์ขึ้นมา ว่าเราจะเอาความเสี่ยงและโอกาสตรงไหนบ้าง ที่เราจะนำมากำหนดเป็นแผนงาน หรือมาตรการที่เราจะไปดำเนินงานต่อตรงนี้ เราอาจจะต้องมีการพิจารณาเกณฑ์ต่างๆ ขึ้นมา สำหรับพิจารณาความเสี่ยงและโอกาส
ในข้อกำหนดเอง ไม่ได้บังคับ ไม่ได้มีข้อความไหน หรือประโยคไหน ที่บังคับว่าจะต้องใช้เกณฑ์ตัวไหน ต้องใช้เกณฑ์อะไร ต้องใช้เกณฑ์ที่เป็นทางการหรือเปล่า ซึ่งตรงนี้ไม่ได้พูดถึง ซึ่งใน Guideline ในเรื่องของข้อกำหนดเอง บอกถึงจะพิจารณาอย่างไรก็ได้ ไม่จำเป็นต้อง เป็นการใช้เกณฑ์ ที่เป็นทางการด้วยซ้ำ คำว่าเกณฑ์ที่เป็นทางการ ก็คืออาจจะมีเกณฑ์ที่เขาได้มีกำหนดเอาไว้แล้ว ในเรื่องของการประเมินความเสี่ยงในการกำหนดความเสี่ยง อย่างเช่น COSO อย่างนี้เป็นต้น ซึ่งตรงนี้เราอาจจะกำหนด เกณฑ์ขึ้นมาเองก็ได้ และพิจารณามาว่า ตัวไหนที่จะเป็น ความเสี่ยงและโอกาสที่จะต้องนำไป เขาเรียกจัดการ
ซึ่งในข้อกำหนดที่ 6.1.2 บอกว่า จะต้องมีการวางแผน มาตรการในการจัดการกับความเสี่ยงและโอกาสนะครับ นั่นก็คือว่า เราอาจจะต้องพิจารณาก่อนว่า ตัวไหน และความเสี่ยงและโอกาสตัวไหน จะเรียกผ่านเข้ารอบ ที่เราจะต้องมีการนำไปจัดการต่อ รวมถึงต้องคำนึงถึงวิธีการบูรณาการ จะต้องดูแลกันกับกระบวนการต่างๆในระบบบริหารคุณภาพ
ซึ่งตรงนี้เนี่ย ถ้าย้อนกลับไปตั้งแต่ข้อกำหนดที่ 4.4 ที่มีการกำหนด เขาเรียกกระบวนการ ซึ่งในข้อกำหนดนั้นเขาบอกว่า ให้มีการพิจารณา input output รวมถึงมันจะมีในประโยคหนึ่ง ในข้อ 1 จะต้องมีการกำหนดความเสี่ยงและโอกาส เพราะฉะนั้นเนี่ยนะฮะ การประเมินความเสี่ยงหรือการกำหนดความเสี่ยงและโอกาสตรงนี้ ต้องพิจารณาความเสี่ยงและโอกาสของกระบวนการ คำว่ากระบวนการหมายถึงอะไร ก็หมายถึงว่า กระบวนการต่างๆ ขององค์กร ตั้งแต่กระบวนการขาย การตลาด หรือจัดซื้อออก แบบผลิตหรือบริการ สโตร์ ขนส่ง จัดส่ง อะไรพวกนี้ ถือว่าเป็นกระบวนการ
หรือว่ากระบวนการสนับสนุนต่างๆ เช่น พรบวนการ HR โลจิสติกส์ หรืออะไรต่างๆ พวกนี้ ซึ่งตรงนี้แต่ละกระบวนการ ก็ต้องมีการกำหนด ความเสี่ยงและโอกาส เราก็ อาจจะ มีการใช้เกณฑ์ ที่เราได้เลือก หรือเรากำหนดขึ้นมา เพื่อพิจารณาว่า ความเสี่ยงและโอกาส ตัวไหน ที่จะต้องนำไปจัดการ ซึ่งตรงนี้ ในข้อกำหนดก็บอกอีกว่า จะต้องมีการประเมินประสิทธิผล ของการดำเนินการ เราได้มีแผนการจัดการหรือควบคุมความเสี่ยงแล้ว ก็ต้องมีการติดตาม ประเมินผลว่า ความเสี่ยง ที่ว่านั้นมีการ ได้รับการจัดการ มีประสิทธิผลหรือเปล่า โอกาสที่กำหนดไว้ ที่จะต้องจัดการนั้น ได้ถูกนำไปดำเนินการ อย่างมีประสิทธิผลหรือเปล่า
เพราะฉะนั้นเนี่ย ตรงนี้เนี่ย ข้อกำหนดนี้เนี่ย เราอาจจะถือว่าเป็นอีกเรื่องหนึ่ง ที่เราจะต้องให้ความสำคัญนั่นก็คือต้องมีการอธิบายว่า ไอ้ความเสี่ยงและโอกาส เรามีการพิจารณา ว่าอย่างไร หรือเรามีเกณฑ์ยังไงที่จะพิจารณา จนกระทั่งได้ความเสี่ยงและโอกาส นั่นก็คือ ย้ำอีกครั้งว่าจากไหนบ้างล่ะ
4.1 ปัจจัยหรือประเด็นภายในภายนอก
4.2 ความต้องการและความคาดหวังของผู้สนใจ
รวมถึงความเสี่ยงและโอกาสกระบวนการต่างๆ จะต้องมีการกำหนดขึ้นมา แล้วก็มีการโยงไปถึง การวางแผน สำหรับการดำเนินการ การจัดการกับความเสี่ยงและโอกาส ที่เราได้กำหนดขึ้น
ผู้ถอดข้อความ อันธิกา วงษ์โสภา
